Lakownica spłaszczona znana także jako Huba płaska
(Ganoderma applanatum)
synonimy
Boletus applanatus
Elfvingia applanata
Fomes applanatus
Fomes vegetus
Ganoderme aplani
Ganoderma lipsiense
Polyporus applanatus
Polyporus vegetus
(fot. własna)
To jeden z ciekawszych „dekli” jakie można spotkać w lasach porastający przez cały rok na martwych pniach drzew liściastych , rzadziej na iglakach a sporadycznie na żywych drzewach. To solidna podkowa przyrośnięta całym pół obwodem do substratu – łapie w swojej średnicy nawet do 80 centymetrów choć w grubości rzadko przekracza pińć (z czego hymenofor często zajmuje aż połowę) co rzeczywiście tłumaczy jej nazwę „płaskiego dekla”. Ten kształt sprawił iż w ubiegłych stuleciach huba ta była używana do wytwarzania palet malarskich czego ślad znajdziemy w anglojęzycznych nazwach tej huby – „Artist’s Bracket” oraz „Artist’s Conk”. Dawniej artyści także rysowali bezpośrednio na świeżym hymenoforze przez ucisk, wydrapywanie lub skrobanie ostrym narzędziem, ujawniając ciemnobrązową tkanką pod porami co tworzyło widoczne linie i cieniowanie, stające się trwałe po wysuszeniu grzyba.
Ta huba rośnie wiele lat. Powierzchnię skorupowatą, silnie strefowaną, pofalowaną i z licznymi guzami. W okresie pylenia zarodnikami, zazwyczaj pomiędzy Czerwcem i Październikiem staje się „czekoladową hubą” bo zarodniki przy takim jej kształcie zawiewa mu aż na dekiel. Przez większość roku ma gładką, nieco błyszczącą powierzchnię jednak nie tak „lakierowaną” jak pozostałe z Lakownic. Miąższ młodych osobników jest biały i elastyczny a z wiekiem zmienia się od cynamonowego aż po ciemno brązowy. W smaku miąższ określany jest jako gorzki i lekko piekący – niestety niejadalny.
Co ciekawe – jest to jeden z niewielu grzybów, na których można spotkać galasy – na hymenoforze występują urnowate galasy muchówki Aganthomyia wankowiczi.
(fot Wikipedia)
Huba ta ma swoją wielowiekową historię używania nie tylko jako materiał na palety malarskie ale także jako środek smakowy w kuchni azjatyckiej ze względu na bogaty aromat grzybowy mimo iż sam grzyb jest niejadalny. Wykorzystywano zimne maceraty wodne, gorące odwary lub fermentację w kwasie cytrynowym z dodatkiem cebuli. Gotowanie potraw z plasterkami Lakownicy spłaszczonej jako wzmacniacza smaku określanego jako „umami” – podobne doznanie smakowe uzyskuje się glutaminianem sodu pozyskiwanym w Azji tradycyjnie z morskich wodorostów Laminaria japonica.
Dobra, chyba Was deczko znudziłem ogółami – czas zatem na „szczegóły” jej dobroci, których niestety próżno szukać w polskojęzycznym necie… (będzie gorzej)
Wyciągi z Lakownicy hamują GPDH (glicerol-3-fosfat dehydrogenazę), która powoduje kumulacje tłuszczy i może prowadzić do otyłości. Silnie także hamują adipogenezę czyli przekształcanie się preadipocytów w dojrzałe komórki tłuszczowe. Wniosek – warto pomyśleć jeśli pomimo diety ma się tendencje do zaokrąglania figurki.
Obecna w grzybie Ganoaplanina (meroterpenoid) hamuje aktywność kanałów wapniowych co daje spore nadzieje w leczeniu Autyzmu a również, a może ZWŁASZCZA w padaczce.
Grzybek też ma inne ciekawe właściwości – hamuje wiele cytokin prozapalnych, w tym IL-1B i COX-2, co sprawia, ze właściwościami podobna jest popularnej aspirynie. Hamowanie czynnika transkrypcyjny NF-kappa-B może znaleźć zastosowanie we wspomaganiu terapii onkologicznych bo cytokina ta odpowiedzialna jest za naturalną (niestety) odporność komórek nowotworowych na na leki, zioła i naturalne czynniki cytostatyczne.
Wpływ na układ immunologiczny Lakownicy jest zacny bo zwiększa ona poziom komórek NK (Natural Killers) co ułatwia organizmowi walkę z infekcjami bakterii, wirusów i grzybów. Stymuluje powstawanie makrofagów zwiększając ich ilość nawet o 70%. Lakownica polepsza parametry hemoglobiny, zwiększa poziom erytrocytów, leukocytów czyli innymi słowy znacznie powyższa sprawność walczącego z patogenami układu odpornościowego.
W badaniach laboratoryjnych bardzo gruntownie zbadano działanie ekstraktów z Lakownicy spłaszczonej. Hamują one proliferacje komórek raka żołądka poprzez obniżenie poziomu białka Bcl-2 oraz zwiększenie aktywności białka Bax (tzw „białko śmierci komórkowej” które w przypadku nowotworu powinno być stymulowane), ścieżki c-jun i bialka p53 (tzw „białko przedłużające życie” gdyż hamuje powstawanie komórek nowotworowych jako supresor nowotworowy.zaangażowany w regulację wielu procesów komórkowych, a w szczególności aktywacji mechanizmów naprawy DNA lub indukcji apoptozy w odpowiedzi na uszkodzenia DNA).
Na dodatek zwiększają poziom kaspazy-3 odpowiedzialnej za apoptozę czyli śmierć komórek rakowych. Co ciekawe – zaobserwowano u osób stosujących wyciągi z Lakownicy zmniejszanie się wielkość tkanki mięsaków.
Nalewka z grzyba hamuje peroksydację lipidów, zwiększa produkcje tlenku azotu przez co staje się pomocna w rekonwalescencji po przebytym zawale. Dodatkowo wyciągi z tego grzybka wykazują silne właściwości ochronne względem komórek wątroby.
Występująca w Lakownicy substancja – Erogesterol Peroxide wykazuje ona właściwości hamujące reduktazę aldozy, enzymu mającego wpływ na rozwój powikłań cukrzycy takich jak uszkodzenie siatkówki oraz nerek. W obecności nadmiaru glukozy enzym ten przekształca ją w sorbitol, który gromadząc się w komórkach siatkówki oka lub nerek powoduje ich obrzęk, zmianę budowy i upośledzenie funkcji. Prowadzi to do uszkodzenia narządu oraz powikłań takich jak zaburzenia widzenia czy nawet ślepota jak i także do niewydolności nerek czyli tzw nefropatii cukrzycowej.
Huba ta posiada także właściwości hamowania kinazy JAK3, która jest nadaktywna w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów i jej zahamowanie może być bardzo przydatne w leczeniu tych schorzeń.
Lakownica spłaszczona posiada właściwości hamujące zwłóknienia narządów poprzez hamowanie aktywności cytokiny TGF-Beta1 w komórkach nerkowych – to kolejny kierunek wymagający dalszych badań bo dają one szansę na zahamowanie tych procesów w nerkach wielu chorych.
Lakownica wykazuje także działanie przeciwdrożdżakowe względem Candida albicans i przeciwbakteryjne wobec Escherichia coli i Staphylococcus aureus.
Polisacharydy występujące w grzybie wzmacniają błonę śluzowej żołądka poprzez zwiększenie wydzielania śluzu żołądkowego oraz zmniejszenie wytwarzania prostaglandyny PGE2 co może być bardzo przydatne w leczeniu wrzodów żołądka.
Ot, było EKSTREMALNE nudno…
Zapewne chcielibyście wiedzieć jak to spożytkować.
By uzyskać z Lakownicy spłaszczonej wciągi o jak najszerszym spektrum trzeba wykonywać wyciągi wodno-alkohowe. Receptury nalewek z tego surowca wymagają wstępnego gotowania przez ok godzinę lekko rozdrobnionego surowca (NIE mielonego) a następnie zalania 40% alkoholem w proporcji 1:1 i niestety bardzo długiej bo OŚMIO tygodniowej maceracji w temperaturze pokojowej. Taką nalewkę stosuje się raz dziennie w ilości 5 ml przez jeden miesiąc.
W opracowaniu wykorzystałem materiały publikowane szeroko o tym grzybku w języku angielskim:
Starozgredowy Świat 
Witam serdecznie, mam pytanie, czy nie można grzyba pociąć na kawałki i zalać octem jabłkowym z miodem na 2-3 miesiące ? Będzie to dobry sposób na uzyskanie eliksiru na poprawę odporności? Pozdrawiam serdecznie.
PolubieniePolubienie
Niestety nie – substancje czynne z tego gatunku są słabo rozpuszczalne w wodzie i wrażliwe na zmianę pH – w kwaśnym środowisku ulegają rozpadowi. Skuteczne są wyciągi alkoholowo wodne czyli użycie 40% wódki (zawiera 60% wody) jest najskuteczniejsze
PolubieniePolubienie