Niesamowita roślinka – Leśny Duszek

Monotropa unifora

Monotropa hypopitys, Monotropa hypophegea i nie występujące w Europie Monotropa coccinea i Monotropa uniflora.

Różnie je nazywają ale najczęściej spotkać można w literaturze określenia Ghost Pipe, Indian Pipe, Ice-plant, Bird’s Nest, Fit-Plant, Ova-ova…

To niezwykła roślina nie posiadająca chlorofilu i dlatego nie może wytwarzać produktów budulcowych – jest pasożytem mającym związek zarówno z grzybami jak i z i drzewami. Pobiera składniki odżywcze z obu tych gatunków – znajdziemy je pod bukami, sosnami oraz pomiędzy grzybami z rodzaju Russula i Lactarius. Jej korzenie dotykają grzybni. Innymi słowy, Korzeniówki to pasożyty i rośliny mikoryzowe, które żyją zazwyczaj tam, gdzie rozkłada się materia organiczna i często można ją znaleźć w pobliżu powalonych pni drzew.

Występuje na terenie całej północnej hemisfery – wyjątek stanowi tutaj Monotropa coccinea czyli Red Indian Pipe występująca na obszarze Nikaragui. Mimo swojego wyglądu nie jest ona grzybem. Jej kwiaty są białe, ale w rzadkich przypadkach mogą być różowe. Kwiaty są bezwonne choć wytwarzają nektar, który zbierają pszczoły, zapylając rośliny. Kwitną przez niecały tydzień po czym obumierają, robiąc się przy tym czarne, stąd nazwa Corpse Plant. Są niezmiernie delikatne i soczyste, lecz po zerwaniu szybko więdną i się wręcz rozpuszczają zmieniając barwę na czarną.

Monotropa coccinea – fot. Denilson Eliu Ordoñez Moreno

Kwiaty mają kształt fajki co jest źródłem anglojęzycznej nawy Indian Pipe (Monotropa uniflora) choć czasem spotkać ją można pod nazwą Dutchman’s pipe (Monotropa hypopitys). Rdzenni Amerykanie stosowali tą roślinę do leczenia problemów z oczami – miażdżyli korzenie i zmieszali je z wodą w celu uzyskania płynu do płukania oczu. Niektórzy zielarze mieszali świeże zioło lub sok z wodą różą by uzyskać identyczne właściwości.

Monotropa hypopitys

Surowiec zbiera się od Września do Października i dokładnie je wysuszyć, a następnie wbić w proszek, który powinien być przechowywany w szczelnych pojemnikach.

W etnomedycynie Korzeniówki były stosowane na różne dolegliwości, jako napotne w gorączkach, uspokajające w stresie i zaburzeniach nerwowych, jako substytut opium oraz jako środek powstrzymujący napady padaczkowe – fakt iż jest bardzo skuteczny w tej materii stał się podstawą nazwy Fit-Plant i Convulsion Root. Sok z rośliny był stosowany we infekcjach rzeżączki, w leczeniu stanów zapalnych i owrzodzeń pęcherza moczowego. Kwiaty można żuć, aby złagodzić ból zęba. Zioło można łączyć z Tusanem (Tanacetum parthenium) aby wspomóc rekonwalescencję przeziębienia i grypy. Stosuje się je również jako emollient na odciski i gangliony, by złagodzić stany zapalne.

Reasumując – Korzeniówki wykazują właściwości tonizujące, uspokajające, wyciszające i przeciwskurczowe. Dawka sproszkowanego korzenia wynosi od 1/2 do 1 DRACHMY (starogrecka miara wagi odpowiadająca 4,3 grama) 2-3 razy dziennie.

Monotropa hypophegea fot. Anna Nowak-Dańda

Zasadnicze zastosowanie ukierunkowane jest na jej właściwości powszechnie określane jako Nervine – w przypadkach ostrych lęków lub epizodów psychotycznych z powodu intensywnych doświadczeń związanych z narkotykami – podanie wyciągów szybko przynosi ulgę tym epizodom w przeciągu kwadransa kiedy chory zasypia, po czym budzi się spokojnie po około godzinie. Skuteczne są także wyciągi z Korzeniówki w leczeniu silnego bólu psychicznego i emocjonalnego spowodowanego traumami pourazowymi, jaki również w dokuczliwości silnego bólu nerwów spowodowanego boreliozą i konfekcjami.

Jan Oruba zaleca wykonywanie nalewki ze świeżego surowca w proporcji 1:2 na etanolu 60% (100g surowca na 200g etanolu). Maceracjata trwa minimum dwa tygodnie w ciemnym miejscu z zaleceniem by wstrząsać słojem kilka razy dziennie. Po tym czasie POZOSTAWIA SIĘ SUROWIEC w alkoholu, dopóki nie zużyje się całej nalewki. Dawkowanie rozpoczyna się od 3 kropli trzy razy dziennie po czym stopniowo się je zwiększa (dobrze jest trzymać dawkę w ustach przez ok pół minuty) do ok 1 mililitra tak samo trzy razy na dzień.

Monotropa uniflora – piękno kwiatu