Długo go szukałem bo moja druga połowa zmaga się z zakrzepowym zapaleniem żył głębokich. Jak to jest z konwencjonalnym leczeniem tej dolegliwości wielu na pewno zdążyło się przekonać – leczenie jest głównie incydentalne i to w sytuacji nasilenia procesów i wytworzenia się skrzeplin lub nawet zakrzepów zagrażających życiu. Długie terapie lekami jedynie wyciszają problem na jakiś czas. Postanowiłem więc w tych okresach pomiędzy epizodami kurować połowicę zielskiem. Doskonale nadaje sie Nostrzyk.

Podobne właściwości do Nostrzyka żółtego inaczej Nostrzyka lekarskiego (Melilotus officinalis) mają również:

• Nostrzyk biały (Melilotus albus),
• Nostrzyk ząbkowany (Melilotus dentatus),
• Nostrzyk wyniosły (Melilotus altissimus)
• oraz czasami spotykany Nostrzyk indyjski (Melilotus indicus)

Mnie udało się zebrać Nostrzyka żółtego więc o nim będę Wam rozprawiał.

Nostrzyk żółty spotykany jest się czasem pod innymi nazwami:

• Tatarska trawa
• Nozderek
• Sweet Clover
• Steinklee (Honigklee)
• Mélilot
• Донник.

Nostrzyk to jednoroczne a czasem dwuletnie zielsko. Rośnie tam skąd człowiek się wyniósł czyli zaliczana jest do grupy roślin ruderalnych. Uwielbia nie podmakające tereny położone często na wyższych miejscach w dolinach rzek, wokół zbiorników wodnych, na żwirowiskach, przydrożach, pastwiskach, czasami na polach jako chwast. Preferuje gleby wapienne. Uwielbiają ją pszczoły i w niektórych krajach jest uprawiana w okolicach pasiek co wydatnie zwiększa pozyskiwanie miodu (co znalazło odbicie w nazwie Melilotus od łac. mel=miód i lotos=koniczyna bo jest przedstawicielem rodziny motylkowatych co można dostrzec w angielskiej nazwie sweet clover=słodka koniczyna).

Dobra – wiecie gdzie ja można znaleźć to na pewno zapytacie kiedy ją zbierać. Skoro surowcem do sporządzania medykamentów jest kwitnące ziele to trzeba się na Nostrzyka sadzić od lipca do końca września bo kwitnie w tym czasie. Chodząc po łąkach gdzie rośnie da się wyczuć jej intensywny specyficzny zapach – kiedy go już poznacie kolejnym razem znajdziecie właśnie na niuch bo na łące zielsko dorastające do półtorej metra nie łatwo czasem wypatrzyć wśród traw.

I teraz zaczynają się lekkie schody. Siła działania przeciwzakrzepowego zioła zależy od zawartości kumaryny i dikumarolu – niezmiernie istotne jest jak je zbierać i jak suszyć. Nie rwiemy całego zielska lecz ścinamy kwitnące pędy – zostawmy trochę by roślina mogła wytworzyć nasiona i odrodzić się w tym miejscu w następnym roku. Nostrzyk zebrany ze stanowisk słonecznych i suchych zawiera więcej kumaryny niż ten rosnący w wilgotnej ziemi. Nie zbierajcie przekwitniętych ziół bo zawartość dobroci spada więcej niż o połowę. Niektórzy zwracają uwagę na fazy księżyca – Stare Zielichy mawiały co korzenie, kłącza i bulwy zbiera się w pierwszej kwarcie, w drugiej, przed pełnią zioła zawierające moc olejków, aromatów i substancji leczniczych.

Zielsko zebrane – trzeba więc przygotować zioło do przechowania.  Suszyć trzeba w normalnej pokojowej temperaturze, w dużej wilgotności i małym przepływie powietrza – bakterie obecne na roślinie w takich warunkach przekształcają  część kumaryny w dikumarol o silnym działaniu leczniczym. Kiedy suszymy szybko w miejscu przewiewnym dikumarol nie powstaje i to co otrzymamy nie będzie miało działania przeciwkrzepliwego. Przykrycie szybą świeżo zebranego zioła na 3-4 dni ułatwia jego „zaparzenie” czyli pomaga owym bakteriom przerobić kumaryny w dikumarol. Nie da się jednak kontrolować tego procesu i trudno jest przewidzieć zawartość dikumarolu w wysuszonym ziole.

Zioło Nostrzyka działa uspokajająco, moczopędnie, rozkurczowo, poprawia krążenie obwodowe, zmniejsza obrzęk i wrażliwość na ból, miejscowo znosi świąd i lekko znieczula. Zmniejsza też nieznacznie gorączkę. Wyciągami z tej rośliny leczy się zapalenia żył, zastoje żylne i limfatyczne. Profilaktycznie mogą być stosowane w zakrzepicy, w kruchości naczyń krwionośnych oraz w leczeniu żylaków kończyn dolnych i hemoroidów. Nostrzyk wywiera także działanie uspokajające i rozkurczowe na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, układu wydalniczego i oddechowego. Wywiera wpływ żółciopędny. Z ziela i pędów kwiatowych przygotowywano papkę do okładów, ponadto przygotowywano napar do przemywania i płukanek przy opuchliznach i obrzmieniach gruczołów, ropniach, obrzękach węzłów chłonnych. Wielu zielarzy stosuje okłady z naparu nostrzykowego przy owrzodzeniach i czyrakach podudzi. Herbatkę z ziela lub samych kwiatów podawano przy przeziębieniu, zaflegmieniu dróg oddechowych i nieżycie przewodu pokarmowego. W kosmetyce napar z tej rośliny używany jest do rozjaśniania cery, działa wyraźnie przeciwzapalnie, antyseptycznie i odświeżająco. Okłady na oczy likwidują „worki i cienie” pod oczami. I tak mieszanka ziołowa: 1 łyżki nostrzyka, 1 łyżki bławatka i 2 łyżek babki lancetowatej zalana wrzątkiem i pozostawiona na ok kwadrans jest wspaniała do okładów namoczonymi w niej wacikami przykładanymi na 5 minut na zamknięte powieki co zmniejsza obrzęki, łagodzi ból oraz pieczenie zmęczonych oczu.

Okłady z naparu łagodzą też „obwisłe policzki”, sprawdzają się przy trądziku młodzieńczym i niektórych wypryskach alergicznych (hamując powstawanie krostek, grudek, zmiękczając naskórek i zmniejszając powstawanie zaskórników).

Napar z ziela zwiększa laktację. Na Węgrzech nostrzyk stosowano w leczeniu reumatyzmu i łagodzeniu bólów reumatycznych (doustnie i w okładach). W krajach Europy zachodniej Nostrzyk ma nieco odmienne zastosowanie.  Wielu zielarzy stosuje szczególnie skuteczne w nerwobólach wywołanych np. długim staniem lub osłabieniem mięśni nóg. Również polecany jest w migrenach. Ciekawostką jest stosowanie naparów w łagodzeniu bolesnego miesiączkowania oraz ataków rwy kulszowej –  stosowana jest głównie silna nalewka nostrzykowa w dawca 10-20 kropli. Również same liście zioła używane są do robienia maści łagodzącej owrzodzenia szczególnie podudzi.

Suszone ziele odpędza mole (wkładano dawniej do szaf). Natomiast wędkarze chętnie używają go jako domieszki do ciast i zanęt na płocie, karpie, klenie, ale przede wszystkim na leszcze.

O dziwo – Nostrzyk zmieszany z innymi ziołami znajduje zastosowanie w astmie: sporządza się mieszankę ziela nostrzyka żółtego, kwiat maku polnego, ziele hyzopu, kwitnące pędy stroiczki w równych częściach (np. po dwie uncje=ok 50g), w litrze wody zaparza się 3 łyżeczki mieszanki, pozwala naciągnąć około kwadransa i odcedza, stosuje się 3-4 filiżanki dziennie.

Korzystając z monografii dr Henryka Różańskiego przedstawię Wam kilka receptur

http://rozanski.li/?p=889

Napar:

1 łyżka na szklankę wrzątku, parzyć pod przykryciem 30-40 minut, przecedzić. Pić 2-3 razy dziennie po 100-150 ml. Mocne napary można stosować do okładów i lewatyw przy żylakach, stłuczeniach, obrzękach, zapaleniu żył. Ekstrakty możecie wykorzystywać także do wyrobu maści i kremów przeciwzapalnych i rozmiękczających.

Odwar:

2 łyżki ziela zalać 2 szklankami wody; gotować 5 minut; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić podobnie jak napar.

Nalewka nostrzykowa (inaczej Nostrzykówka):

pół szklanki ziela zalać 250 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dziennie po pół łyżeczki (lub 2-3 razy dziennie po 1 łyżeczce w 50 ml wody).

Intrakt:

pół szklanki świeżego i zmielonego ziela zalać 400 ml gorącego alkoholu (60-80%) o temperaturze ok 70°C; wytrawiać 10 dni; przefiltrować. Zażywać 3 razy dziennie po ½-1 łyżeczce w 50 ml wody. Trzeba pamiętać, że intrakt jest najsilniejszym preparatem galenowym z tego zioła i nie należy zwiększać dawkowania.

Macerat:

1 szklanka świeżego zmielonego ziela zalać 1 szklanką wody przegotowanej o temperaturze pokojowej; odstawić na 6-8 godzin; przecedzić. Przechowywać w lodówce. Pić 3 razy dz. po 100 ml.

Sok nostrzykowy:

świeże ziele nostrzyka przemielić przez maszynkę do mięsa i zalać masę roślinną do połowy wodą przegotowaną o temperaturze pokojowej (na 1 szklankę zmielonej masy dodać pół szklanki wody) i odstawić pod przykryciem na 6 godzin. Następnie wyciąg odcedzić od masy roślinnej i przefiltrować przez watę. Pozostałą nam masę nostrzykową nie wyrzucać lecz przepuścić przez sokowirówkę. Oba wyciągi połączyć. Sam sok zażywa się 4 razy dz. po 3 łyżki. Koniecznie przechowywać w lodówce.

Można na każde 100 ml soku dodać 100 ml miodu i 100 ml alkoholu 40%, wymieszać. Tak utrwalony sok jest trwały przez cały rok pod warunkiem, że będzie przechowywany w zimnym miejscu i szczelnie zamknięty. Zażywać 4 razy dziennie po 2 łyżki.

Olej nostrzykowy:

1 szklanka świeżego lub suchego ziela zalać 150 ml podgrzanego d o temperatury 60°C oleju sojowego lub słonecznikowego; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Stosuje się do przemywania i oczyszczania skóry bardzo wrażliwej na kosmetyki, suchej, zwiotczałej, z przebarwieniami i wągrami skóry; do okładów na spierzchnięte wargi pokryte opryszczką, strupami lub innymi zmianami; do okładów na ropnie, strupy, rany, oparzenia, owrzodzenia, rozpadliny i bolesne pryszcze; do kąpieli olejowych włosów przy suchym łupieżu i stanie zapalnym skóry owłosionej, przy wypadaniu, łamliwości, rozdwajaniu i braku połysku włosów; do lewatyw przy zatwardzeniach, bolesnym parciu na kał, np. podczas stanów zapalnych esicy i okrężnicy, niestrawności fermentacyjnej i gnilnej, przy świądzie odbytu, stanach ropnych jelit itd.

Do wcierań w zrogowaciałe stopy i dłonie dr Różański poleca mieszane maści ze składników:

• maść np. Linomag – 30 g
• olej nostrzykowy – 1 łyżka
• maść żywokostowa – 1 łyżka

Składniki ucierać w moździerzu aż do połączenia, jednocześnie je lekko podgrzewając na maszynce elektrycznej. Stosować też do leczenia suchości, stanów zapalnych skóry oraz ran i rozpadlin.

Mieszanki nalewek:

• nalewka nostrzykowa – 10 ml
• nalewka z ruty lub kasztanowca (sok, intrakt) – 10 ml
• nalewka arnikowa – 10 ml

Wymieszać. Zażywać 3 razy dz. po pół łyżeczki w 50 ml wody. Wskazania: zaburzenia krążenia mózgowego i obwodowego, zastoje limfy, osłabienie pamięci, szum w uszach, zawroty głowy, pękanie i przepuszczalność naczyń krwionośnych, choroby wątroby, trzustki i pęcherzyka żółciowego, choroby skórne i alergiczne, wybroczyny na siatkówce, zapalenie naczyniówki, tęczówki, białkówki, rogówki i spojówek, nadciśnienie, zaburzenia sercowe, miażdżyca, złe samopoczucie, okres po- i przekwitania, wyczerpanie nerwowe. Lek działa po 14 dniowym, regularnym zażywaniu!

UWAGA:
Nostrzyk nie może być stosowany długotrwale, najwyżej 2-3 tygodnie. Kumaryny nostrzyka długo zalegają w wątrobie i długotrwale oddziałują na krew. Nostrzyk przedawkowany i stosowany zbyt długo powoduje krwawienia śródtkankowe, wywołuje nudności, krwiomocz, bóle brzucha, zawroty głowy, ospałość, plamice naczyniowe. W nadmiernej dawce uszkadza też nerki i wątrobę.
W razie zatrucia podaje się witaminę K, C, rutozydy, niekiedy konieczne jest przetoczenie krwi oraz środki osłaniające wątrobę.

Nostrzyka nie wolno podawać kobietom z nadmiernymi krwawieniami miesiączkowymi, w okresie laktacji (kumaryna przechodzi do mleka) i ciąży. Nie podawać przy niedoborze czynników krzepnięcia krwi i przy zagrożeniu krwotokami. Nostrzyk działa teratogennie, stąd jest bezwzględnie przeciwwskazany podczas ciąży.

Kumaryna i jej pochodne działają wyjątkowo silnie trująco na gryzonie, co jest wykorzystywane w praktyce. Należy o tym pamiętać i nie podawać siana zawierającego to zioło królikom, chomikom, świnkom morskim lub innym hodowanym gryzoniom. Ziele jest także toksyczne dla ptaków.